Homilie op Drievuldigheidszondag
in het jaar A (reeks 2001-2002)

Preek tijdens de jongerenviering op zaterdag 25 mei 2002: Jongerenviering
Preek tijdens het de viering op zondag 26 mei 2002: Drievuldigheidszondag

Thema jongerenviering: Het is sterker dan ik.
E.L: Rom. 7, 19 vv
EV: Joh. 3, 16-18

Homilie

Op 1 juli aanstaande wordt het Nationaal Monument Slavernijverleden onthuld. Slavernij, het is afgeschaft op 8 augustus 1862. Eigenlijk is het verschrikkelijk en verbazingwekkend dat dit zolang geduurd heeft. Slavernij is onvrijheid. Slaven waren in dienst van hun heer, maar zozeer dat heel hun hebben en houden in dienst van die heer stond. Had je een goede heer, dan kon je leven goed zijn, maar bij een slechte heer werd je leven een hel en velen verloren dan ook het leven. 

De afschaffing van de slavernij is een morele overwinning, na lang politiek getouwtrek, want velen hadden zo hun voordeel aan de slavernij. Als ik zie hoeveel heiligen zich in die eeuwen het lot van de slaven heeft aangetrokken, dan zie ik helaas tegelijk hoeveel Christenen ook hun geld verdienden aan dezelfde slavenhandel of slavenarbeid. 

U kent natuurlijk wel dat spotje op de radio: Ik bepaal de prijs, ik bepaal de koopkracht, ik heers, ik ben “De Economie”. Hoeveel mensen hebben in die eeuwen niet gezegd, slavernij is nodig, zo is de maatschappij opgebouwd. En hoeveel vonden in de Bijbel niet ergens een zin die je zo wel kon uitleggen. Iets vergelijkbaars zagen we met de Apartheid. Christenen die soms zelfs met de bijbel in de hand verklaarden dat het systeem goed en nodig was. Maar wat is de werkelijkheid? Wij mensen zijn zwak, we handhaven elk systeem waar wij voordeel aan hebben en we misbruiken ons geloof, de Bijbel, ja we misbruiken God om ons geweten te sussen in plaats van wakker te houden. 

Net als die uitspraak van Paulus, het goede dat ik wil doen, doe ik niet, en het kwade dat ik niet wil doen doe ik juist wel. Rampzalige mens die ik ben, wie zal mij redden van deze doodlopende weg?  

Eeuwen lang hebben hele generaties blinde vlekken gehad, toestanden in de samenleving die ze niet zagen. Denk aan India in onze dagen. In de grote steden liepen miljoenen mensen langs talloze uitgehongerde en stervende mensen. Ze zagen ze niet meer. Had je ze gevraagd heb je nog een stervende mens gezien, dan hadden de meesten eerlijk kunnen zeggen, nee, het is me niet opgevallen. Totdat Moeder Teresa en anderen ze wel zagen en er iets aan gingen doen. Zij openden anderen de ogen. Wie dagelijks door Rotterdam loopt, die ziet de drugverslaafden, die hun roes liggen uit te slapen, op den duur niet meer, en als wij ze wel zien, dan leggen we ons er over het algemeen bij neer, want we kunnen er toch niets aan veranderen. Wie opent ons de ogen en wijst ons een weg om je niet bij die situatie neer te leggen? 

Slavernij, verslavingen, het is de omkering van wat vrijheid zou moeten zijn. Vandaag horen we Jezus tegen Nicodemus zeggen: Zozeer heeft God de wereld liefgehad, dat Hij zijn eniggeboren Zoon heeft gegeven, opdat al wie in Hem geloofd niet verloren zal gaan, maar eeuwig leven zal hebben. En daarna zegt Hij om het nogmaals te bevestigen: God heeft zijn Zoon niet naar de wereld gezonden om de wereld te oordelen, maar opdat de wereld door Hem zou worden gered. 

Redden, redding, heil, verlossing,  'wie red mij van deze doodlopende weg?' vraagt Paulus. Oude bijbelse woorden die velen niets meer zeggen. Maar ze zijn heel concreet. Wat is die doodlopende weg? 

Weet u hoeveel verslavingen er in de afgelopen 100 jaar, zeg maar tussen 1902 en 2002, bij zijn gekomen of zijn toegenomen? Ik heb er geen studie van gezien, ik probeer er dus zelf een aantal te noemen. Drugverslaving en rookverslaving. Alcoholverslaving, die bestond al, maar is toegenomen, snoepverslaving, televisieverslaving, computerspelverslaving, internetverslaving, gokverslaving bestond ook al, maar is ook enorm toegenomen met vooral de gokautomaten en de nieuwe en grotere Casino’s, porno- en andere sexverslavingen zijn ongekend toegenomen, veel videotheken verdienen het meeste aan de pornovideo’s, sportverslaving, werkverslaving, die bestond natuurlijk ook al, maar heeft weer nieuwe vormen ontwikkeld, de koopverslaving is toegenomen naarmate we meer te besteden hebben. Vergeet ik er nog wat? 

We zijn vrij, we kunnen doen en laten wat we willen, vrijheid, duur bevochten, maar we hollen mee met een maatschappij waarvan we allemaal zeggen, zo moet het toch eigenlijk niet. Dus, zijn wij wel vrij? Zijn wij echt vrij? 

Laten we het dus maar andersom bezien: 'wat is vrijheid?' Vrijheid is niet zozeer doen wat je wilt. Want wie bepaalt er wat jij wilt. En als je iets goed wilt doen, dan lukt het dikwijls niet. Vandaag zal ik niet roddelen. Vijf minuten later betrap je jezelf. Vandaag zal ik niet vloeken, maar het eerste de beste rode stoplicht is het raak. Gewoonten, angst om uit de boot te vallen, mode, trends, en sommige dingen geven zo’n lekker gevoel, je raakt er helemaal verslingerd aan, soaps en noem maar op. Paulus zegt: ‘Het goede dat ik wil doen, doe ik niet, en het kwade dat ik niet wil doen, doe ik juist wel. Rampzalige mens die ik ben, wie zal mij redden van deze doodlopende weg? ‘ 

Het is vandaag Drievuldigheidszondag. We vieren dat God een drievoudig persoonlijke God is, Vader, Zoon en heilige Geest. Wat heeft dat te maken met dat gevoel van onvrijheid en verslaving? Dit: God is goed, God heeft maar één plan met ons voor ogen. Dat is: ‘Ons redden’. En God doet dat als Vader, God doet dat als Zoon en God doet dat als heilige Geest. Driemaal is God bezig ons te redden. Waar haalde Petrus Donders de kracht vandaan om in Suriname onder de melaatsen te werken, waaronder veel slaven, waar haalden andere heiligen de kracht en de inspiratie vandaan om slaven vrij te kopen, waar haalde Moeder Teresa de kracht en de inspiratie vandaan om de verschoppelingen lief te hebben? 

Vandaag worden we uitgenodigd om naar de werkelijkheid van onze wereld te kijken en ons af te vragen hoe vrij we eigenlijk zijn. Want echte vrijheid is de vrijheid om goed te doen, onbelemmerd goed te doen, zonder je af te vragen wat anderen denken, zonder je af te vragen wat het je zal kosten, zonder je af te vragen of dat je carrière zal schaden, dus goed doen, onbelemmerd goed doen. Waar zit jouw slavernij? Laten we God drievuldig vragen dat Hij ons vrijmaakt. Vragen we het de Vader, vragen we het de Zoon en vragen we het de heilige Geest. En wedden, Hij doet het, en als Hij jou vrijmaakt, dan maakt Hij door jou weer anderen vrij, want zo werkt het in Gods koninkrijk. Amen. 

Preek op Drievuldigheidszondag in het jaar A, serie 2001-2002, A2002TSP09Drie.html, 
Eucharistieviering in de parochie van de H. Bartholomeus te Poeldijk, 
door pastoor Michel Hagen, 25/26 mei 2002, 19.00/10.00 uur, A.M.D.G.  

Thema zondagsviering: U komt de lof toe.
E.L: Ex. 34, 4b-6. 8-9
T.L: 2 Kor. 13, 11-13 
EV: Joh. 3, 16-18

Homilie

De genade van onze Heer Jezus Christus, de liefde van God en de gemeenschap van de heilige Geest zij met u allen. Zo luidt bij ons vaak de openingsbegroeting in de viering. Het is een vertrouwde begroeting, hij valt eigenlijk niet meer zo op, maar wie goed oplet zal in de viering op meerdere plaatsen deze drievuldigheid tegenkomen. We beginnen altijd al met het kruisteken, Vader, Zoon en heilige Geest. We eindigen ook zo, met de zegen in de naam van de Drieëne God. Het Gloria is opgebouwd rond Gods Drievuldigheid, het Credo ook en in het Eucharistisch gebed is altijd aandacht voor Vader, Zoon en heilige Geest. Bovendien eindigen de gebeden dikwijls met een trinitaire formule. 

Vandaag op Drievuldigheidszondag aandacht voor dit grote mysterie. Nu loop ik de kans om in een heel theoretisch verhaal te belanden, zodat u na drie minuten afhaakt en alleen nog uw eigen gedachten volgt. Want de triniteitsleer, over Gods drievuldigheid, is natuurlijk theologisch hogeschoolwerk. Is het dan mogelijk om het mysterie van Gods heilige Drieëenheid ook vanuit de ervaring te benaderen? Een poging: 

Als ik met families spreek, bijvoorbeeld bij een uitvaartgesprek, als ik met jongeren spreek, bijvoorbeeld bij de huwelijksvoorbereiding, als ik met jonge echtparen spreek, bijvoorbeeld bij de doopgesprekken, dan blijkt het dat heel veel van hen wel iets geloven, maar, zeggen ze dan, je weet het niet, je moet het maar afwachten, je hoopt het wel, maar het blijft een kwestie van geloven. 

Misschien zou u het zelf ook zo zeggen: ‘er is wel iets’. Soms stel ik dan de vraag, bid je wel eens? En meestal bidden ze toch wel op bepaalde momenten. Maar bid je dan tot iets of tot Iemand? Een lantarenpaal is iets, een persoon is iemand. Tegen een lantarenpaal praat ik niet, als ik praat dan praat ik tegen iemand, een persoon. Ja, maar, zal iemand tegenwerpen, God is toch geen persoon, ik bedoel, God heeft toch geen lijf, Hij is toch niet een oude man met een lange baard op soort wolkentroon? Hoe kun je dan zeggen dat God een persoon is? 

We zeggen het nog sterker, God is driemaal persoonlijk, ook zonder lijf is God persoonlijk. God is driemaal een persoonlijkheid, God is geen eenzame Ik, maar God is innerlijke Dialoog, God is Wij, God is onderlinge Liefde, God is Saamhorigheid, wederzijdse Betrokkenheid, de ideale Tegenover, God is Gemeenschap, God is Naastenliefde in zijn oorsprong en wie in deze wereld kijkt, ziet overal de sporen van Gods drievuldige liefde. 

De mens als kroon van de schepping, kent die drievuldige liefde. Man en vrouw, en de vruchtbare liefde in de kinderen. Welke vader en moeder geniet niet intens, als het hele span thuis is, in goede harmonie, gewoon gezellig. Gemeenschap van man en vrouw, vruchtbaar in liefde, uitdrukking van dezelfde Goddelijke drieëne liefde. 

Maar, hoe zijn de eerste Christenen nu op dat idee gekomen dat God drie en toch één is? Ook dat is eerst een ervaringsverhaal en pas daarna een theologisch inzicht. Het valt natuurlijk al op dat eerste Christenen Gods Naam drievuldig gebruikten bij de doop, zo lezen we dat aan het einde van het Evangelie van Matteus (28,19). Dat is dus al heel vroeg, en we kunnen dat met een gerust hart op Jezus Zelf betrekken. Tijdens zijn leven heeft Hij heel nadrukkelijk gesproken over de Vader en de Geest, en over Zichzelf als de Zoon. Daar ligt het begin van dit Christelijke inzicht. Maar hoe ligt dat in de ervaring. 

Hoe kunnen we ons dat voorstellen? Zie hoe het Joodse Volk God heeft leren kennen. Dat is een heel moeizame weg geweest, een weg in het gewone leven, in de gewone mensengeschiedenis. Soms verbazen mensen zich dat er in de Bijbel zoveel verhalen over oorlogen en geweld te vinden zijn. Maar dat zit hem juist hierin, dat het ons leven is, onze geschiedenis met alle rottigheid en menselijke onvolmaaktheid, waarin God ons zijn trouw toont. God is niet bij om ons uit de wereld weg te halen en zo in een Paradijs te planten, nee, God begeleidt ons op onze weg en begeleidt ons op onze ontdekkingstocht, de leerschool van het leven. En zo leren de volkeren God kennen. Van elk volk kun je een geloofsgeschiedenis schrijven, kijkend naar de allereerste ervaringen met God, de meest primaire en schijnbaar primitieve inzichten zijn belangrijk, van de bosjesgoden tot de God van Israël, van de Griekse filosofen tot de Bijbelse wijsheidsboeken. 

Israël heeft God leren kennen, omdat God zich aan Israël openbaarde in allerlei bijzondere momenten. De ervaringen van Abraham, de tocht uit Egypte, het optreden van de profeten. Het waren mensen van geloof die door het geloof al die bijzondere momenten herkenden en opschreven. Zo groeide het geloof in God als een vader, een vader voor zijn volk, een herder, een koning, een bruidegom, God die een Verbond met ons sluit. 

Maar wat gebeurt er met de eerste leerlingen van Jezus? Zij ervaren in Jezus datzelfde, diezelfde Goddelijke onverdeelde goedheid, die genezende liefde, zorg, wijsheid, kracht, trouw, geduld, zuiverheid, dienstbaarheid, eenvoud en majesteit tegelijk. Zij ervaren God. Precies zoals Israël in de geschiedenis God heeft leren ervaren, zo ervaren zij God nu in die mens, Jezus van Nazaret. Zo kan Tomas, wanneer Jezus als eerste uit de doden verrijst en terugkomt om Zich aan zijn leerlingen te tonen, na alle twijfel tot Jezus uitroepen: ‘Mijn Heer en mijn God.’ Ja, alle twijfel is weg, Jezus is Gods Zoon, Jezus is God. Jezus is Gods definitieve Verbond met ons. 

En de derde fase is de fase van de Kerk. Nu vandaag op de zondag na Pinksteren. Ik zend jullie de Helper. Dat is niet iets, dat is Iemand. Ik zend jullie de heilige Geest. Dat is opnieuw een echte persoonlijkheid met wie je opnieuw een relatie opbouwt. Alles in God is persoonlijk. En de leerlingen gaan die Geest ervaren, de troost van de Geest, de wijsheid van de Geest, het vuur van de Geest, de liefde van de Geest, steeds opnieuw. De Geest doet wonderen door hen, de Geest spreekt door hen, de Geest bouwt de Kerk op in liefde en waarheid. In alles ervaren ze het; die Geest is Gods Geest, die Geest is de Geest van Jezus, die heilige Geest is God, die Geest voltooit Gods Verbond in ons. 

En wanneer je God zo eenmaal hebt ervaren, in het diepst van je ziel. Dan kun je alleen nog maar zeggen: Hij gaat inderdaad ons verstand te boven, maar niet onze ervaring. Want het is dezelfde ene God, die zich drievoudig openbaart aan ons, driemaal persoonlijk God voor ons. Maar meer dan ons verstand erover breken, mogen we eruit leven. Want God is een God van ervaring, dezelfde Vader nu als toen in de geschiedenis van Israël, dezelfde Christus nu als toen Hij hier op aarde rondliep en voor ons stierf, en dezelfde heilige Geest nu als toen op dat eerste Pinksterfeest. God is de ene God, drievuldig in zijn liefde voor ons. Daaruit mogen wij leven, en Hem ervaren in de gewone dingen van alledag. Amen. 
 

Terug naar homepage